Fytoftoroza

Najgroźniejsza choroba drzew i krzewów iglastych spowodowana przez zgniliznę korzeni powstającą z powodu małej przepuszczalności podłoża. Korzenie "stoją" w wodzie. Grzyby infekują korzenie włośnikowe, skąd następnie przerastają na część lub cały system korzeniowy i często na pęd. Plamy występujące na poszczególnych korzeniach rozszerzają się, co prowadzi do stopniowego zamierania korzeni. Na częściach nadziemnych pierwsze symptomy porażenia korzeni mogą ujawniać się zahamowaniem wzrostu, co na ogół nie jest zauważalne lub często przypisywane innym czynnikom. Dalszym etapem rozwoju choroby jest zmiana zabarwienia pędów. U cyprysików jest to wyraźne przejaśnienie. Następnie pędy stopniowo zamierają. Na sosnach i jodle jest to żółknięcie wierzchołków igieł stopniowo się rozszerzające. Końcowym etapem jest więdnięcie roślin i brązowienie pędów.

Bardzo charakterystycznym objawem dla fytoftoroz jest cynamonowe zabarwienie porażonych tkanek, widoczne na przekroju podłużnym pędu, rozpoczynające się od nasady i rozszerzające w kierunku wierzchołka. Można je stwierdzić, gdy na roślinie występują pierwsze symptomy choroby. Praktycznie, bez niszczenia rośliny, opisany objaw można stwierdzić odrywając paznokciem fragment tkanki pędu aż do drewna.

Pojawienie się Phytophthora na działce prowadzi nieuchronnie do zamierania roślin. Jedyna metoda ochrony to niedopuszczenie wystąpienia patogena. Nie należy więc sadzić roślin w miejscach, gdzie poprzednio uprawiane rośliny wypadły. Bardzo silny, hamujący wpływ na rozwój omawianego patogena ma kompostowana kora.

Zamieranie pędów

Grzyby powodujące chorobę infekują rośliny uszkodzone przez mróz lub rosnące w niekorzystnych warunkach.

Często występującym jest brązowienie i zamieranie pędów w miejscu stykania się krzewów ze sobą lub wewnątrz korony. Powodem tych objawów jest silny niedobór lub brak światła. Aby nie dopuścić do rozwoju grzybów chorobotwórczych na zamierających pędach, należy je wyciąć i spalić. Zamieranie pędów, powodowane przez grzyby chorobotwórcze ( w tym między innymi przez Phomopsis spp., Ascochyta spp., Coniothyrium spp., Pestalotiopsis spp., Shaeropsis sapinea), jest niekiedy poprzedzone występowaniem objawów na igłach. Jest to żółknięcie ich wierzchołków rozszerzające się stopniowo na całą powierzchnię. Przy bliższym przyjrzeniu się, na powierzchni porażonych tkanek można zauważyć ciemne skupienia zarodnikowania grzybów choroborwórczych. Rozsiewają się bardzo łatwo w czasie podlewania oraz z prądami powietrza. Na pojedyńczych roślinach skuteczną metodą zwalczania choroby jest wycinanie porażonych pędów poniżej miejsca ich porażenia i ich palenia. Usuwa się wówczas jednorazowo źródło infekcji. Aby zabezpieczyć rośliny przed ewentualną infekcją przez uwolnione już zarodniki trzeba rośliny opryskać. Zamieranie pędów zaczyna się od wierzchołka i postępuje do podstawy.

Szara pleśń

Na igłach pojawiają się wodniste, brązowe plamy prowadzące do ich obumierania. Przy dużej wilgotności powietrza na powierzchni plam pojawia się szary, pylący nalot. Na pędach mogą pojawiać się przebarwienia. Choroba atakuje głównie rośliny zbyt gęsto posadzone. Należy pamiętać o takim komponowaniu krzewów, żeby zapewnić im dobre przewietrzanie.

Rośliny powinno się podlewać tak, aby nie pozostawały długo wilgotne (najlepiej od dołu, nie zwilżając pędów i igieł). Chore fragmenty trzeba wyciąć, a krzewy opryskać.

Osutka

Pod koniec wiosny obserwuje się jasne obumarłe wierzchołki pędów, a na łuskach lub igłach czarne kropki - skupiska zarodników grzyba. Na igłach sosny mogą pojawiać się żółte, poprzeczne kreski. Osutka powodowana jest przez kilka gatunków grzybów, w zależności od rośliny, jest jedną z groźniejszych chorób igieł. W zależności od przebiegu pogody i rozwoju rośliny, objawy chorobowe mogą się pojawić od wiosny do jesieni. Niezbędne jest wówczas kilka opryskiwań począwszy od czerwca aż do jesieni, fungicydami. W przypadku sosny bardzo skuteczne jest wygrabienie i palenie opadłych igieł.

Rdze

Są chorobami, które do rozwoju potrzebują dwóch roślin żywicielskich ( rdza wejmutkowo-porzeczkowa, rdza jałowca i gruszy).

Charakterystycznymi objawami są żółte lkub pomarańczowe skupiska zarodników ognikowych.

Zapobieganie rdzom polega na unikaniu sadzenia obydwu roślin żywicielskich w pobliżu siebie.

Zamieranie pędów

Grzyby powodujące chorobę infekują rośliny uszkodzone przez mróz lub rosnące w niekorzystnych warunkach. Zamieranie pędów zaczyna się od wierzchołka i postępuje do podstawy. Igły najpierw żółkną, a następnie brązowieją. Porażony pęd zamiera. Konieczne jest wycinanie porażonych pędów poniżej miejsca ich porażenia i ich palenie.

Antraktoza

Antraknozę wywołują niektóre rodzaje grzybów niedoskonałych. Grzyby te najczęściej atakują liście, łodygi oraz owoce. Wywołują nekrozy, które bardzo często przybierają postać różnej wielkości brunatnych, wpadniętych plam o zdeformowanej powierzchni. Na owocach i pędach można zauważyć wielokrotne powstawanie ran. Na liściach natomiast, nekrozy występują w postaci drobnych plamistości. Przebarwienia mają tendencje do rozszerzania się i łączenia, powodując przedwczesne opadanie liści.

U niektórych roślin uprawnych (pomidor) grzyb powoduje zgorzel podstawy łodygi i suchą zgniliznę korzeni. Chorobie sprzyja wilgotna i niezbyt ciepła wiosna (kwiecień, maj).

Niszczyć opadłe liście i resztki chorych roślin oraz opryskać biologicznymi preparatami grzybowymi.

Fuzarioza

Powodowana przez grzyb Rhizoctonia solani, brązowe, wodniste plamy pojawiające się przy podstawie pędu lub na liściach stykających się z podłożem, rośliny obumierają, na powierzchni obumarłych tkanek oraz podłoża wystepuje jasnobrązowa grzybnia.

Skutecznym działaniem jest opryskiwanie środkami grzybobójczymi nie reagującymi z rośliną .Dobór środka zależny od rośliny biopreparaty należy stosować naprzemiennie z fungicydami, chore rośliny usuwać z nasadzeń i palić.

Plamistości liści

Charakterystycznym objawem plamistości jest występowanie na liściach różnego kształtu i różnej wielkości plam barwy jasno- lub ciemnobrązowej. Porażone rośliny wolniej rosną i tracą swoją wartość dekoracyjną.

Aby zapobiec tej chorobie należy usuwać i palić opadłe, porażone liście.

Mączniaki prawdziwe

Jest to jedna z najpospolitszych chorób drzew i krzewów liściastych. Na liściach pojawia się biały, mączysty nalot składający się z grzybni i trzonków z zarodnikami. Porażone liście skręcają się i zasychają, a rośliny wolniej rosną i tracą wartość dekoracyjną. Należy pamiętać o tym, żeby podlewając rośliny, unikać zwilżenia liści krzewów. Zwalczanie chwastów rosnących w najbliższym sąsiedztwie jest jednym z czynników zapobiegawczych. Mączniaki często występują na chwastach, mogą na nich również zimować.

Rdza

Na liściach pojawiają się jasne przebarwienia, a następnie żółte, rdzawe i fioletowe plamy. Na dolnej stronie liścia, w obrębie plam, pojawiają się najpierw pomarańczowe, potem rdzawe i brunatne, wypukłe brodawki, które są owocnikami grzyba. Porażone pędy trzeba usuwać i palić. Gdy pojawią się pierwsze objawy, krzewy należy opryskać.

Przebarwienia liści mogą być spowodowane również chorobami fizjologicznymi:

• Objaw : liście równomiernie żółte - nadmiar fosforu blokuje pobieranie żelaza.
• Objaw: żółte dolne liście - nadmiar potasu blokuje pobieranie magnezu.
• Objaw: żółte górne liście - nadmiar magnezu blokuje pobieranie wapnia.
• Objaw: żółta blaszka liściowa, nerwy zielone - nadmiar wapnia blokuje pobieranie żelaza, magnezu, cynku.
• Objaw: liście drobne, jasnozielone lub żółtozielone, słaby wzrost roślin; w drugiej połowie lata dolne liście żółkną, czerwienieją i opadają - niedobór azotu.

parch jabłoni

Parch atakuje drzewa przez cały okres wegetacji ale najsilniejsze objawy widoczne są podczas deszczowego i mokrego maja.

Na liściach a następnie na owocach pojawiają się charakterystyczne aksamitne palmy. Stopniowo owoce ulegają zniekształceniu, plamy rozrastają się, korkowacieją, w konsekwencji owoc obumiera i opada.

Okresem decydującym o skuteczności chemicznej ochrony jest początkowa faza rozwoju jabłoni. Dotyczy to głównie okresu kwitnienia, lub też krótkiego okresu przed kwitnieniem. W fazie pękania pąków opryskujmy jabłoń preparatami miedziowymi. Właśnie wtedy, w okresie największej ilości młodych, podatnych na zakażenie liści, ma miejsce wysiew zarodników workowych dokonujących zakażeń.

Skuteczne może okazać się również wykonanie po zbiorze owoców, 3 lub 4 zabiegów fungicydami kontaktowymi, zawierającymi ditianon, dichlofluanid oraz miedź.

Porażone pędy należy natychmiast wyciąć i spalić. Dokładnie zbieramy liście zainfekowanych drzew a następnie je niszczymy. Środki miedziowe powinniśmy stosować wyłącznie do pierwszych zabiegów. W późniejszym okresie, przy jednoczesnej wysokiej wilgotności, powodować mogą rdzawienie owoców.

Kędzierzawość liści np. brzoskwini

Jest jedną z najczęstszych i najgroźniejszych chorób brzoskwini, powodowaną przez zimujący w łuskach pąków oraz na powierzchni kory grzyb Taphrina deformans.

Objawy chorobowe odnaleźć możemy głównie na liściach, wczesną wiosną. Porażone tkanki liścia zmieniają barwę na kolor czerwono-karminowy, zmieniają swą strukturę i kształt. Liść w miejscu rozwoju choroby wyraźnie grubieje, staje się kruchy, pofałdowany i poskręcany. Liście pokrywają się szarym nalotem będącym skupieniem zarodników workowych grzyba.

Porażeniu mogą również ulec młode liście, młode pędy, kwiaty i zawiązki owocowe. Porażone kwiaty i zawiązki owoców opadają, a pędy podobnie jak i liście, stają się zniekształcone, grube i z czasem zamierają. Nasilenie objawów uzależnione jest głownie od podatności odmiany i sprzyjających warunków atmosferycznych i infekcyjnych.

Bardzo często w czerwcu i na początku lipca dojść może do całkowitego zrzucenia liści, nieprowadzące jednak do zamierania drzewa. Objawy chorobowe mogą dotykać również owoców. W miejscu porażenia tkanka zasycha i korkowacieje, pęka skórka. Bardzo często pojawiające się w czerwcu nowe, zdrowe liście, które skutecznie maskują objawy choroby. Choroba wyraźnie wpływa na osłabienie wzrostu drzew, pogorszenie ich kondycji, zmniejszenie plonu i podatności na mróz i gumozę. Bardzo często drzewa zaatakowane przez chorobę od kilku lat zamierają w wyniku przemarznięcia lub rozwoju chorób kory i drewna.

Chcąc zapobiec porażeniu drzew chorobę konieczna jest coroczna ochrona chemiczna.

W przypadku odmian mniej podatnych lub przy niewielkich porażeniach w latach poprzednich powinniśmy wykonać jeden zabieg w okresie wczesnowiosennym, ale nie później niż przed pękaniem pąków. W wielu przypadkach jednak jeden zabieg może okazać się niewystarczający, zwłaszcza gdy wiosna jest wilgotna i chłodna.

We wczesnowiosennym okresie, w fazie przed pękaniem pąków powinniśmy zastosować fungicydy,dbając by preparaty bardzo dokładnie pokryły powierzchnię kory. Zabieg ten ograniczając źródło infekcji na następny rok, zabezpieczy równocześnie rośliny przed rakiem bakteryjnym. Przeprowadzając te zabiegi postarajmy się jednocześnie usunąć i zniszczyć porażone liście.

Rak bakteryjny drzew owocowych

To choroba wywoływana przez bakterię Pseudomonas syringae pv syringae van Hall występującą na wszystkich nadziemnych częściach rośliny. W okresie kwitnienia bakteria atakuje kwiaty powodując ich brunatnienie i zamieranie zawiązków owoców powodując ich gnicie. Liście, na których początkowo powstają wodniste plamy, wykruszają się. Na pędach wokół pąków i gałęziach pojawiają się nekrotyczne plamy, skorkowacenia i zrakowacenia. Zamieraniu kory i pączków najczęściej towarzyszy obfity wyciek gumozy. Porażone pędy wycinamy poniżej miejsca zakażenia, a powstałe rany zabezpieczamy pastą Funaben 03 PA. Skuteczną ochronę uzyskamy stosując fungicydy miedziowe.

Leukostomoza drzew pestkowych

To choroba kory wywoływana przez patogeny z rodzaju Leucostoma rozwijająca się na drzewach w sposób przewlekły lub gwałtowny. Gwałtowny rozwój choroby, tzw. apopleksja, występuje najczęściej na młodych drzewach. W bardzo krótkim czasie liście więdną, obumierają konary i gałęzie, a drzewo zamiera. Na powierzchni kory pojawiają się nekrozy, spękania oraz obfite wycieki gumy. Na obumarłej korze zaobserwujemy brunatnoczerwone wzniesienia stanowiące skupiska zarodników. Forma przewlekła może trwać kilka lat, jest łatwiejsza do leczenia, a drzewo jest w stanie odbudować koronę. Do zakażenia dochodzi przez zranienia warstwy korowej, uszkodzonej najczęściej przez mróz lub osłabionej długotrwałą suszą. Wycinajmy porażone konary i gałęzie. Rany po cięciu i uszkodzeniach mechanicznych, zabezpieczmy pastami. Opryski ran wykonywać należy również bezpośrednio po gradobiciu i innych uszkodzeniach kory.

Brunatna zgnilizna

Jest chorobą pojawiającą się wiosną, a źródłem jej zakażenia są zarodniki grzyba zimujące na pędach i zmumifikowanych owocach. Do najczęstszych objawów zaliczyć możemy brunatnienie i zamieranie kwiatów, krótkopędów, pokrycie owoców gnilnymi, brunatnymi plamami stanowiącymi skupienia zarodników. Usuwajmy porażone owoce i pędy oraz walczmy z owadami uszkadzającymi skórkę owocu. Opryski wykonujmy bezpośrednio przed kwitnieniem . W razie długotrwałych opadów opryski powtórzmy na przełomie maja i czerwca oraz na cztery tygodnie przed zbiorem owoców.

Dziurkowatość liści drzew pestkowych

To choroba charakteryzująca się drobnymi, brunatnymi plamkami na liściach. Wraz z rozwojem choroby w miejscach plam tkanka zamiera, wykruszając się. Silne porażenie może stać się przyczyną zamierania całych liści. Chorobę wywołują grzyby zimujące na powierzchni pędów, najczęściej Clasterosporium carpophilum. Skuteczną ochronę stanowią opryski fungicydami miedziowymi, wykonywane w fazie nabrzmiewania pąków.

Rdza gruszy

Na liściach pojawiają się jaskrawoczerwone plamy, w tych miejscach liście grubieją i sztywnieją, na wierzchniej stronie przebarwień widoczne czarne wzniesienia, w okresie letnim na dolnej stronie liści formują się żółte skupienia zarodników grzyba.

Pośrednim żywicielem patogenu jest jałowiec sabiński, dlatego też warto zadbać aby w pobliżu sadu nie występował ten gatunek, do oprysków stosujemy te same fungicydy co w przypadku parcha.

Rdza śliwy

Liście żółkną i przedwcześnie opadają, na spodniej stronie liści są widoczne skupiska zarodników (małe rdzawe brodawki), latem przybierające barwę rdzawą, a jesienią - czarną. Przyczyną są grzyby, których zarodniki rozprzestrzeniają się z deszczami i wiatrami i mogą zimować w szczątkach roślinnych.

Drugim żywicielem patogenu jest zawilec żółty, dlatego też należy usuwać z sąsiedztwa śliw porażone zawilce, w momencie wystąpienia pierwszych objawów opryskiwać w 10 dniowych odstępach preparatami Dithane 75 WG, Topsin M 70 WP.

Rdza wejmutkowo-porzeczkowa

Na pędach sosen pięcioigielnych (oścista, himalajska, drobnokwiatowa, wejmutka i limba) widoczne żółtopomarańczowe, pęcherzykowate, wrzecionowate zgrubienia o długości do kilkunastu cm. W miejscach tych co roku, późną wiosną lub na początku lata, powstają mniejsze lub większe żółtopomarańczowe, pęcherzykowate skupienia zarodników. Natomiast na liściach porzeczek (najczęściej porzeczki czarnej) od czerwca pojawiają się żółte przebarwienia, z czasem przechodzące w brunatne plamy. Na spodniej stronie liści widać żółtobrązowe lub czarne skupiska zarodników grzyba Cronartium ribicola.

Choroba jest szczególnie groźna, jeśli zaatakuje pęd główny sosny, gdyż zwykle prowadzi do obumierania rośliny.

Nie wolno sadzić porzeczki w pobliżu sosen 5-igielnych. U chorych sosen trzeba wycinać i palić porażone pędy. Ochrona chemiczna - jeśli objawy wystąpią na pędzie głównym, chore miejsce należy wyciąć ostrym nożem aż do białej, zdrowej tkanki drewna, a ranę posmarować białą farbą emulsyjną z dodatkiem fungicydu, np. Score 250 EC.

Krzewy porzeczek opryskujemy przed kwitnieniem, po kwitnieniu i po zbiorze. Można użyć fungicydów: Dithane Neo Tec 75 WG, Polyram 75 WG, Score 250 EC, Miedzian 50 WP.

Zaraza ogniowa

Porażone części roślin obumierają i przybierają charakterystyczne czarne zabarwienie, jak gdyby były spalone.

Przyczyną są bakterie wnikające do wnętrza pędów i tam zimujące, wiosną dokonują zakażeń, głównie przez wszelkiego rodzaju uszkodzenia kory, na większe odległości są przenoszone przez owady, ptaki i wiatr. Źródłem zakażenia mogą być rosnące w pobliżu głogi, jarzębiny, irgi czy ogniki.

Atakowane rośliny to grusze, jabłonie, pigwy. W pobliżu sadu nie sadzić głogu, zapobiegawczo można w okresie pękania pąków opryskiwać wyciągiem z liści orzecha włoskiego lub sumaka octowca, jeżeli w poprzednim roku stwierdzono objawy choroby - przeprowadzamy oprysk preparatem Miedzian 50 WP.

Szara pleśń np. malin

Szara pleśń występuje w dużym nasileniu, głównie w latach wilgotnych i ciepłych. Zarodniki grzyba mogą kiełkować tylko w obecności wody, a optymalna temperatura infekcji wynosi 18–25°C. Na chorych owocach widoczne są gnilne plamy pokrywające się charakterystycznym szarym, puszystym nalotem grzybni i zarodników konidialnych. Takie typowe objawy szarej pleśni masowo ujawniają się także w trakcie przechowywania i transportu malin. Z tego powodu ochronę przed szarą pleśnią powinno się prowadzić każdego roku. Najbardziej podatne na porażenie są otwarte kwiaty, dlatego profilaktyczne zabiegi zaleca się rozpocząć właśnie podczas kwitnienia malin. Bardzo ważne są odpowiedni dobór środków ochrony i termin wykonywania zabiegu, który powinien uwzględniać długość kwitnienia odmiany, temperaturę powietrza i prognozowane opady.